Thung lũng khói xanh

Lần đầu tiên tôi nhìn thấy thung lũng này, là vào một buổi chiều tà. Từ trên núi nhìn xuống, nó đẹp một cách mê hoặc. Nhưng khi chúng tôi xuống tới chân núi, thì trời đã tối đen. Vợ tôi, khi ấy chúng tôi còn chưa cưới, ngồi khóc bên bờ ruộng bậc thang, cô ấy không còn sức để đi được lên đến đường. Anh Chư đã nửa dìu nửa cõng cô ấy vượt qua ruộng để lên tới đường, tôi thì lếch thếch lê những bước chân nặng nhọc của mình bước theo sau.

Bây giờ thì anh Chư đang cho chúng tôi một cơ hội để làm hàng xóm của anh, ở thung lũng khói xanh.

Chúng tôi sẽ dựng một ngôi nhà, lưng tựa vào sườn núi, cúi nhìn xuống là thung lũng, ngước mắt lên là dãy Hoàng Liên nơi có đỉnh Fansipan.

Câu chuyện đã dài, và hy vọng sẽ còn dài và thật dài.

***

Đã ba năm chúng tôi mới quay lại Sapa.

Chúng tôi đến Thung lũng khói xanh từ sáng, trong lúc chờ anh Chư trở về thì tôi đã kịp say Sán Lùng, tới lúc gặp anh thì anh cũng đã say ở đâu đó rồi. Nói nhiều câu với nhau mà chỉ hiểu nghĩa chứ không hiểu lời. Khi say anh không nói được tiếng Kinh nữa. Chia tay, anh vào nhà, lúc sau lại đi ra, rồi lại vào nhà.

Hôm sau chúng tôi quay lại. Vào nhà anh Chư. Thật xúc động khi nhìn lên khung kính chứa những tấm ảnh của gia đình anh, có hình của chúng tôi.

***

Sáu năm trước, anh Chư là trưởng đội porter dẫn chúng tôi đi leo Fans. Chặng đi thời thiết quá xấu, mưa bão tầm tã. Tới chiều thì sức chúng tôi không chịu được cái lạnh nữa. Tôi đã thật kinh ngạc khi xem anh Chư chỉ dùng một que diêm, ít bùi nhùi, đám cây sặc ướt nước, mà đốt lên được đống lửa giữa trời mưa tầm tã. Rồi các anh dựng một cái lều bằng cách uốn những cây sặc thành vòng cung, cho chúng tôi nghỉ đêm.

Kết thúc chuyến đi hoành tráng ấy, tôi được chứng kiến tay hướng dẫn viên du lịch người Kinh cãi cọ và quỵt phân nửa tiền công của các anh H’mong. Anh Chư sau khi đã dìu vợ tôi lên tới đường cái, rồi bị quỵt tiền, đã nửa căm phẫn nửa nhẫn nhục nhận số tiền, lặng lẽ quay lưng bỏ đi. Về tới khách sạn, vợ tôi (lúc đó là người yêu) bảo tôi, mai anh đi với em tìm đến nhà anh ấy.

Chúng tôi tìm đến căn nhà cuối cùng trong bản Sín Chải, ngôi nhà lưng tựa vào núi, mắt nhìn xuống thung lũng khói xanh, mắt nhìn lên Fansipan. Tôi hai tay đưa anh phong bì một trăm nghìn, để bù cho số tiền đáng lẽ anh được hưởng. Anh lạnh nhạt hỏi:

– Đây là tiền gì?

– Đây là tiền bọn em biếu anh vì đã giúp đỡ bọn em trong suốt chuyến đi. Không phải tiền công, là tiền biếu vì em kính trọng anh.

– Thế thì mình xin. Vào nhà uống rượu với mình.

Năm đó anh Chư tầm bằng tuổi tôi bây giờ.

Đó là lần đầu của nhiều lần uống rượu ở nhà anh, lần nào cũng vậy, khi trở ra thì tôi phải dùng hết sức bình sinh mới lái được con Win ghẻ hay con Minsk ghẻ, vào lúc trời nhập nhoạng tối, đôi khi xe còn không có đèn, vòng vèo qua con đường uốn như rắn, đưa vợ trở về khách sạn, tới nơi là không còn biết gì nữa lăn ra ngủ như chết.

Bao giờ cũng vậy, hễ thấy bóng chúng tôi chạy con Win ghẻ hay con Minsk ghẻ tới cửa nhà, trẻ con nhà anh tự giác đi bắt gà. Khi trở ra thì tôi lại hết sức bình sinh vượt qua con đường ngoằn nghèo trở về khách sạn. Vợ tôi không biết chạy những cái xe đó, còn tôi thì chỉ thích chạy những cái xe đó, say thì vợ tôi cũng buộc phải ngồi để tôi chở nàng về. Hình như chúng tôi chưa bao giờ yêu nhau ở Sapa, vì Sán lùng uống với các anh quá nhiều, bao giờ rời khỏi nhà anh tôi cũng say khướt.

Tôi không yêu Sapa, tôi càng ngày càng ghét cái thị trấn tạp nham ấy, dù sự xấu xí của nó là do những người cùng dân tộc với tôi, người Kinh, tàn phá.

Nhưng tôi yêu Thung lũng khói xanh, tận cùng thôn Sín Chải, nơi có anh Vàng A Chư mạnh mẽ mà dịu dàng, và những người anh em hay xấu hổ của anh. Không có thằng người Kinh nào ở đó để chém gió linh tinh. Không tiền, không hoành tráng, không sách vở, không cái tôi. Chỉ có sự yêu quý. Tôi thích cái sừng trâu của anh, thích những con dao rừng giắt ở lưng các anh, thích những cái nỏ mà trẻ con của các anh tập bắn, thích Sán Lùng của các anh.

***

Chuyện này dài quá kể mãi chưa hết.

***

Từ sau khi quen anh, chúng tôi trở lại Sapa nhiều lần, có khi hai ba tháng lại lên tàu đi Sapa.

Chúng tôi mang quần áo cũ cho mọi người, nhưng không hiểu sao không thấy họ mặc (có lẽ kiêng gì đó). Chúng tôi mang kẹo bánh cho trẻ con. Chúng tôi mang thuốc cho chúng. Chúng tôi bắt hai vợ chồng trẻ phải cùng chúng tôi đưa đứa bé con xuống bệnh viện Sapa để chữa chứng thối tai. Vợ tôi thì yêu mến những người đàn bà và họ cũng rất yêu mến vợ tôi. Còn tôi thì ngồi uống rượu với anh Chư và các anh em, ăn tiết canh do họ đánh, nhai gà họ nuôi trong vườn, uống Sán Lùng cho đến khi say.

Một lần, khi từ Thung lũng khói xanh trở về, vợ tôi bảo, em muốn làm cái gì đó. Chúng tôi ngồi nói chuyện với nhau. Cả hai vợ chồng tôi đều yêu mến họ, chúng tôi thích những tấm thổ cẩm mà họ không bao giờ làm đủ cho họ mặc, chứ không phải những tấm thổ cẩm đểu hàng Tàu bán ở chợ Sapa. Chúng tôi thấy tội nghiệp những đứa trẻ mũi dãi lòng thòng chẳng được mặc ấm mùa đông.

Tôi kỳ cạch ngồi viết một bản đề xuất theo lối viết trên mạng, theo lối như viết entry này. Rồi tôi lại viết một bản khác đúng quy cách như một bản đề xuất xin tài trợ. Chúng tôi gửi đi một số nơi. Vợ tôi thậm chí đã tìm gặp được một hai quan chức nào đó ở Lào Cai, về lĩnh vực văn hóa và phát triển cộng đồng, họ cổ vũ và hứa hẹn, thế thôi. Chúng tôi tiếc cái văn hóa H’mong đang bị người Kinh phá nát ở Sapa. Chúng tôi tiếc những mái nhà bằng gỗ pơ mu giờ hầu hết đã thay bằng pro-ximang. Chúng tôi tiếc cái chất phác hồn nhiên và mạnh mẽ hoang sơ của họ, tiếc cho cái thất học mê tín, tiếc những đứa trẻ con chết vì cha mẹ chúng không đưa đi bệnh viện chữa những bệnh đơn giản…

Chúng tôi muốn xin tài trợ để xây một ngôi nhà H’mong đúng nguyên bản cổ truyền, dạy cho gia đình anh Chư biết quản lý ngôi nhà đó, giữ cho nó vệ sinh và đẹp, để những thằng tây con tây đến thuê ở homestay, cho mấy thằng tây ghẻ biết thế nào là dân H’mong… Để anh Chư, và người vợ hiền lành của anh, cùng các anh em của anh, có thêm cửa kiếm tiền rồi mới gìn giữ được văn hóa của mình.

Nhưng chúng tôi chưa kịp xin được đồng tiền tài trợ nào, tự chúng tôi cũng không đủ tiền, dự án phải gác lại, chúng tôi sinh con. Ba năm nay chúng tôi đẻ hai đứa con, hai vợ chồng phải lo cho chúng, cuộc sống cơm áo gạo tiền.

***

Một chuyện buồn xen vào giữa.

Vợ tôi có một cô bạn trên Sapa. Tên là Chi. Cô ấy không phải dân Thung lũng khói xanh, cô ấy ở mạn khác. Cô ấy là một trong số rất ít gái H’mong học đến hết cấp 2.

Một lần, ngồi với chúng tôi ở quán café, cô ấy khoe với chúng tôi ảnh người yêu của mình, một chú H’mong trẻ mặc quân phục, đang đi bộ đội nghĩa vụ đâu đó dưới xuôi. “anh ấy đẹp trai anh nhỉ”.

Lần sau, gặp lại, cô ấy bảo người yêu đã trở về, đã bỏ cô ấy. Cô ấy đã quá tuổi lấy chồng nếu so với các chị em người H’mong khác. Không chàng trai H’mong nào muốn nhìn cô.

Lần sau,

Lần sau,

Lần sau, một hôm có bạn của vợ chồng tôi đi Sapa về, cũng có quen em Chi, bảo với chúng tôi, rằng khi đến thăm nhà Chi thì mẹ cô ấy khóc suốt. Cô ấy đã đi theo ai đó xuống Lào Cai chơi, và đã bị bán đi Trung Quốc.

Vợ tôi thẫn thờ mãi. Bây giờ vẫn thẫn thờ.

***

Vợ tôi nợ những người đàn bà H’mong đó, vì sự ngưỡng mộ và yêu mến chân thành mà họ dành cho cô ấy. Tôi nợ những người đàn ông H’mong vì những lời chém gió của tôi. Khi anh đã đi rừng cùng người H’mong, đã ăn tiết canh do họ đánh, đã uống say Sán Lùng cùng họ, đã chào hỏi mẹ họ và chào vợ họ, thì anh cũng là người H’mong danh dự rồi. Nhưng tôi nợ họ những lời chém gió khi say Sán Lùng.

Lần này quay lại Thung lũng khói xanh, anh Chư đã chỉ một khoảnh đất để bán cho chúng tôi, để chúng tôi dựng nhà. Khoảnh đất cạnh nhà anh, cũng lưng tựa núi mắt nhìn ra dãy Hoàng Liên.

Khi con trai 2,5 tuổi của tôi đang chạy chơi với các bạn H’mong của nó ở bên ngoài, tôi chém với các anh H’mong quanh chai Sán Lùng:

– Em sẽ dựng một ngôi nhà ở đây, làm hàng xóm của các anh. Có anh Chư và các anh ở đây, sẽ không ai dám đánh em.

– Hà hà…

Con trai gần út của anh Chư, năm nay 17 tuổi, có một cô vợ cũng 17 tuổi, hai đứa ấy đã đều học hết cấp 2. Giống như bạn Chi năm nào, cô bé con dâu mới này của anh Chư, cũng ngưỡng mộ vợ tôi. Cái nhìn của con bé dành cho vợ tôi, như thể rằng làm sao cũng là đàn bà mà chị được như thế, còn em chẳng biết gì. Vợ tôi bảo, chị sẽ dạy em, để em kiếm được tiền sau này còn lo cho con của em. Tôi biết là vợ tôi muốn giúp cô bé ấy, muốn bảo vệ cô bé ấy khỏi những gì mà một người đàn bà H’mong sẽ phải chịu, trở thành bà già trước khi thành thiếu nữ. Cô ấy muốn làm rất nhiều điều cho cô bé ấy, thay cho người bạn nữ H’mong đã bị bán sang Trung Quốc.

***

Chúng mình cứ làm mãi như thế này, để làm gì anh?

Anh không biết, theo anh thì chả để làm gì cả. Chúng ta sẽ kiếm tiền cho tới khi già. Thỉnh thoảng đi du lịch.

Mình cứ làm mãi như thế này, bất quá nếu tốt lành ra thì mình mua được nhà, mua được xe, rồi sau đó thì sao?

Sau đó thì mình sẽ già đi, lo cho con cái đi học, bon chen với cuộc sống này, thế thôi.

Mình gắng mua mảnh đất của anh Chư đi. Rồi mình dựng một ngôi nhà. Em sẽ lên ở đó dạy những người đàn bà làm việc, dạy họ tránh thai, dạy họ rửa ráy cho con, cho con uống thuốc, dạy họ kiếm tiền.

Rồi con mình thì sao?

Mình cho con mình học mẫu giáo, học cấp một ở trường xã, ở trường dân tộc. Anh cứ đi làm, cứ làm việc thay cho cả em, rồi cuối tuần anh đi tàu lên đó. Còn em sẽ cho con đi học ở trường bản, tối về em sẽ dạy con học…

Ha ha, người ta đang lo cho con học trường này trường nọ, còn mình sẽ cho con mình học trường trên bản, với những trẻ con H’mong. Ý tưởng này lãng mạn quá, nhưng anh thích.

Anh có thích không.

Anh thích. Anh thích con mình lớn lên giữa núi rừng như thế, sẽ biết bắt cá, biết nuôi lợn, biết chăn vịt ngan, biết bắn nỏ, biết dùng dao rừng, chữ nghĩa cấp 1 thì mình đủ sức dạy nó. Sau nó lớn lên lại cho nó về xuôi, thậm chí cho học trường tây. Mà nếu lúc đó nó không muốn đi, thì nó sẽ sống cả đời nó trên rừng.

***

Việc dựng một ngôi nhà ở Thung lũng khói xanh, chúng tôi đã quyết và gắng làm cho bằng được bằng tất cả khả năng.

Nhưng vợ tôi nói đúng. Tôi cần gì ở cuộc sống thị thành này? Cơm áo, xe cộ, name card, sống vì bia mộ, nhoằng phát là 50 tuổi và tôi chưa thấy người 50 tuổi nào hài lòng vì mình nếu năm 30 tuổi không dám làm những gì mình muốn. Thế hệ của cha tôi, dù chết rất nhiều, nhưng thật may mắn vì đã có những ước mơ mặc định, là hết chiến tranh.

Mà tôi thì muốn gì? Nhà, xe, những bữa ăn những bữa nhậu, gái, những thằng đàn em cúi đầu, … hay là gì? Tôi muốn chạy xe từ Vladivotstok đến Moscow, muốn chạy từ Mỹ tới Brasil, muốn ngôi nhà lưng tựa vào sườn núi để chiều chiều ngồi viết tiểu thuyết, cơ mà.

Tôi muốn một cuộc sống rộng mở. Tôi muốn tình cảm sến. Tôi muốn những điều chất phác, những thứ chân thật, những thứ thật sự làm người ta phê. Tôi chỉ có chưa đầy 20 năm nữa, trước khi trở thành một ông già tiếc rẻ.

***

Tôi đảm bảo rằng tôi không có đủ dũng khí, để sống đúng như những gì tôi muốn.

Tôi, nếu chỉ là tôi, hoặc sẽ qua ngày tháng bằng những câu chuyện bên bàn rượu, chém gió. Hoặc sẽ đều đặn đi làm với mong ước lên lương lên chức, không bao giờ dừng. Cứ lên một bậc, vui được ba ngày, lại mong sao lên tiếp. Tới khi về hưu.

Nhưng vợ tôi, cô ấy dũng cảm hơn và lãng mạn hơn.

Thậm chí cô ấy biết rằng tôi đang lạc lõng trong thành phố này. Cô ấy thích tôi ngồi uống Sán Lùng với mấy ông H’mong ngọng nghịu tiếng Kinh, hơn là thấy tôi say rượu về buồn bã rầu rĩ vì vừa ngồi với mấy ông bạn thằng nào cũng giàu, thằng nào cũng nhà cũng xe mà anh chả có đéo gì.

Biết bao lần tôi rầu rĩ trở về nhà sau khi uống bia với các ông bạn giàu có đi BMW Porsche, cô ấy bảo rằng anh có bị dở hơi không mà buồn.

Tôi biết cô ấy rất yêu tôi khi thấy tôi ngồi uống rượu với các anh H’mong, ai trong các anh cũng yêu quý tôi, tôi không nhớ hết họ mà họ đều nhớ tên tôi, nài tôi cạn chén, và nói những chuyện cuộc sống của họ, giới thiệu tôi với những người mà họ kính trọng nhất.

Cô ấy cũng yêu tôi khi tôi cho phép thằng con chạy chơi ngoài ruộng với bọn trẻ H’mong, cứ chơi đi. Cô ấy yêu tôi vì tôi không sợ con tôi bẩn, không lo con tôi đau, vì tôi thấy vui khi con tôi có thể chơi với bọn trẻ ấy dù không hiểu tiếng nhau.

***

Tôi biết rằng ý định của chúng tôi là lãng mạn. Nhưng tại sao không lãng mạn. Từ bao giờ mà chúng ta cứ nghĩ rằng lãng mạn là điều dở hơi.

Chúng tôi, vợ chồng tôi, sẽ cùng nhau làm điều đó.

Đừng ngạc nhiên nếu một hai ba bốn năm nữa, cơ sở của chúng tôi sẽ dựng lên được trong Thung lũng khói xanh, những người đàn ông đàn bà H’mong sẽ làm việc cùng chúng tôi, con cái chúng tôi sẽ lớn lên cùng những đứa trẻ H’mong. Con trai tôi sẽ lớn lên thành một người đàn ông giản dị, mạnh mẽ, có thể dễ xấu hổ và ngốc nghếch nhưng đầy danh dự. Con gái tôi sẽ biết làm thổ cẩm của người H’mong, biết thêu thùa, biết nấu ăn, biết nói tiếng Tây, nhưng cũng biết phân biệt những thằng đàn ông biết nói đúng những gì nó nghĩ, và những thằng đàn ông đậu phụ.

Cũng đừng ngạc nhiên, nếu tôi không đủ dũng khí, tôi cũng vẫn như thế này, rồi có một cái nhà để ở và cái xe để đi, và chấm hết và buồn bã vì mình đã không làm những gì mình muốn. Luôn luôn buồn bã vì mình đã sống một cuộc đời chỉ phục vụ cái nhìn của người khác.

***

Có dám lãng mạn hay không, có đủ dũng cảm hay không, tôi thấy tôi chẳng bằng người đàn bà của tôi, tức vợ tôi.

Mà tôi cũng chẳng bằng mẹ tôi, người đã đi rất nhiều nơi rất nhiều nước, thường là rất hay nghĩ ngợi lo toan, mà vẫn thoải mái kê gối ngủ ở sân ga hàng không lạ hoắc bên Tàu Khựa, trong khi tôi thì ngồi đó không ngủ được vì lo lắng đủ điều.

Lúc này tôi chợt nghĩ, thực ra bọn đàn ông là bọn hay sợ hãi, sợ quá nhiều thứ. Bởi vì chúng sợ những thằng đàn ông khác.

Người đàn bà khi yêu là họ không sợ gì nữa cả.

Vợ vắng nhà, con mực, cùi chỏ, ipod, ước mơ

Vợ vắng nhà. Vợ vắng nhà, cảm giác vừa thoải mái vừa bơ vơ như khi xưa những lúc mẹ vắng nhà. Chẳng có ai quản lý, bảo mình phải làm cái này làm cái kia, nhưng cũng vì thế mình cũng không biết làm gì cho hợp lý. Ru con ngủ từ lúc 9h30, con ngủ bố cũng ngủ luôn, thế rồi đêm lại tỉnh, trở dậy.

Thằng con trai tôi (như tất cả những thằng con trai của những thằng khác) rất dễ thương. Do mẹ vắng nhà, nó không cần phải cố gắng chống lại lệnh đi ngủ của mẹ, thế là nó ngoan ngoãn nằm gối đầu lên vai bố trò truyện một lát rồi ngủ. Tôi ôm lấy nó, lắng nghe hơi thở của nó trong lúc chờ nó ngủ say. Tôi thử tưởng tượng lớn lên nó sẽ là thằng như thế nào, trở thành những thể loại mà tôi ghét thì hỏng bét, mà trở thành giống như tôi thì một là không thể hai là nếu có thế thì cũng hỏng bét. Nó giống hay nó khác tôi, thì tôi cũng chỉ mong là tôi được như ông già tôi, đặt dấu ấn và trở thành một tượng đài, dù tượng đài đó khá lởm.

Nó sẽ lớn lên như thế nào. Tôi sẽ trở thành bạn bè thân thiết của nó, để nó có thể nói với tôi những trò bậy bạ của nó, để tôi có thể có ảnh hưởng và ngầm uốn nắn (chuyện này quá lý thuyết và hầu như không thằng bố nào làm được). Hoặc tôi sẽ phải tẩn nó tới số để nó phải sợ tôi dù nó vẫn làm những chuyện bậy bạ, như cách ông già tôi làm với tôi. Tôi sẽ tẩn nó mọi lúc nó hư? Năm 18 tuổi ông già tôi bảo tôi, mày thấy mày lớn rồi, tao nói mày không nghe nữa hả, mày ra ngoài sân đánh nhau với tao, nếu mày thắng thì tao sẽ không nói gì mày nữa. Lúc đó tôi bảo, con làm sao mà dám đánh nhau với bố, thôi con nghe lời bố. Đúng, một là tôi không sao mà dám đánh nhau với bố, hai là nếu có dám thì tôi cũng không tin chắc vào cửa thắng, lúc đó ông già tôi vẫn còn tại ngũ, năm mươi tuổi những vẫn đầy sức mạnh cơ bắp. Ông già thể hiện sự quyết liệt thách thức buộc tôi phải đầu hàng như thế.

Từ lúc đó trở đi, ông trở thành tượng đài của tôi. 

Tôi cũng thích trở thành tượng đài của thằng con tôi. Nhưng chắc là không thể. Cá tính của tôi không đủ mạnh. Khí chất cương cường của tôi không đủ mạnh, nếu có chút gì thì cũng chỉ là sự học theo ông nội và ông già, không phải là bản chất tự nhiên có. Giống như cài hệ điều hành Windows lên máy Mac vậy. Tôi không thể được như ông già tôi, tao là đúng, luôn đúng, kể cả khi tao sai. Ông tin chắc vào điều đó một cách tự nhiên, tự nhiên đến nỗi ông không cần phải tin chắc và chả bao giờ thèm băn khoăn.

***

Năm tôi mười hai mười ba tuổi, cái tuổi mà sau này tôi mới đọc sách bọn tây viết, là cái tuổi trẻ con hay sinh ra tật ăn cắp tiền bố mẹ. Tôi ăn cắp tiền của mẹ để đi chơi điện tử.

Rồi mẹ tôi cũng biết được. Tôi chuẩn bị sẵn sàng việc sẽ bị ông già tẩn cho một trận thừa sống thiếu chết, tội bé đã bị tẩn rồi còn tội to thế này sao thoát. Nhưng ông già không làm thế, ông ngồi hỏi tôi tại sao. Tôi, với bản chất hèn kém vốn có, không dám thú nhận là đi chơi điện tử, tôi bảo vì con thèm ăn mực nướng. (Nhà tôi hồi đó còn khá nghèo và cha mẹ cho tôi rất ít tiền tiêu vặt, quả thực tôi cũng thèm ăn mực thật, gần bằng thèm chơi điện tử).

Ông già dẫn tôi ra quán bia ở Bạch Mai, gọi một con mực to, cho tôi ăn. Ông già không rao giảng gì cho tôi cả, lại còn xin lỗi tôi vì mực là món đắt bố mẹ cũng ít có dịp cho các con được ăn, mặc dù bố thì được ăn nhiều vì đi làm cũng hay ăn uống cùng các chú. Tôi nhai hết con mực, ông già vẫn không mắng mỏ gì, chỉ bảo từ sau có muốn gì thì cứ nói thẳng với bố. Sau này tôi vẫn không thể nói những gì tôi muốn với ông, ông vẫn tẩn tôi đều. Nhưng tôi không bao giờ quên con mực đó. Và từ sau khi ăn con mực đó, mỗi lần phải lựa chọn nói dối và nói thật, tôi đều nhớ đến con mực và thường chọn nói thật. Tôi vẫn đôi khi nói dối, những khi mà tôi không đủ can đảm và tự nhủ là “chọn cách nói một cách khôn ngoan hơn”, đó là những lúc mà việc qua đi thì tôi thấy mình không xứng đáng với con mực và thường hối tiếc.

Ông già tôi là như vậy. Ông là một tượng đài. Ngay trưa nay tôi đã phải chuẩn bị tham chiến vì tượng đài của tôi quá máu. Có thằng taxi đái bậy trước nhà, ông già hùng hổ vác gậy ra đòi phạng nó. Thằng em tôi ngó ra cửa, bảo không sao đâu thằng taxi này hiền. Quả nhiên thằng taxi hiền thật và dù sao bị bắt lỗi đái bậy thì cũng xấu hổ. Nhưng tôi vẫn phải chạy ra ngó. Thằng em tôi tin vào nhận định của nó chả thèm ra ngó với tôi.

***

Nói đến thằng em, ông già tôi còn phải sợ nó. Nó mắc nhiều tội hơn tôi nhưng bị ông già tẩn rất ít. Vì nó có cái can trường trong máu, thật sự đéo bao giờ biết sợ là gì. Nó không sợ ông già, trong khi tôi trải qua bao nỗi sợ nhưng sợ ông già vẫn là sợ nhất. Tôi rất giống ông già tôi, đến 90% như mọi người hồi này bảo, nhưng cái căn cốt can trường thì thằng em tôi nó hưởng mất. Tôi khác, mỗi khi cần phải bưởng nhau thì tôi vẫn phải mất thời gian suy nghĩ, rằng cần phải làm thế nếu không thì không được. Thằng em tôi chả bao giờ cần nghĩ gì.

Lần gần nhất, ông già tôi cãi nhau với một ông cũng già (nhưng ít tuổi hơn khá khá và còn tráng kiện) vì tội đỗ xe mà ông già cho là rất láo. Thực tình ông già tôi láo hơn. Ông già nhảy vào tẩn người ta, bị người ta quai cho hai phát. Tôi nháo nhào chạy từ trong nhà ra, kịp can ông già khi ông ấy chạy vào nhà vác gậy ra định đập nhau tiếp. Nhưng tôi cũng chỉ can thế.

Thằng em chạy ra sau tôi mấy bước. Lập tức chỉ mặt ông kia “ai cho ông đánh bố tôi”, rồi lên một quả cùi chỏ. Cùi chỏ dừng lại trước khi ông kia tóe máu mắt, chắc vì thằng em tôi thấy ông kia cũng già rồi. Ông kia được tha quả cùi chỏ, lập tức đổi thái độ từ hung hăng sang trình bày. Tôi khâm phục chú em quá. Tôi không làm được như thế.

Vụ đó ông già tôi sai lè. Nhưng nếu chỉ có mình tôi, thì sự việc chỉ là được dàn xếp, chứ không thể làm cho những người hiếu kỳ đứng xem phải nể ông già tôi vì có hai thằng con trai.

Cơ bản thì tôi cũng không tệ lắm. Khi lang thang bên Nga lợn, tôi từng phải lựa chọn đưa mình vào ít nhất hai cuộc đấu, mà hễ đấu là tôi chết chắc. Một là thằng người Việt, tay chém gãy được ba bốn chai bia, tôi nhìn thế xong vẫn máu lửa bảo hắn ra ngoài tuyết chiến nhau, tự nhủ mình toi ở đây, may sao có người can được thằng kia không thì giờ này ít khả năng tôi còn ngồi đây viết nhảm. Hai là một cái tovit tôi quyết định đấu với ba thằng choai choai Nga lợn, tiên sư bọn Nga lợn, may sao chúng thấy thế nào lại bỏ đi. Những lần lẻ tẻ khác không tính. Nhưng đấy vẫn chỉ là Windows cài trên máy Mac, sau khi sự việc qua đi tôi run bấy từ chân lên đầu. Tôi khoe vậy để chứng tỏ rằng khi cần thì tôi cũng có thể, chỉ có điều tôi không tin chắc vào mình.

Nhưng hễ có thằng em tôi bên cạnh, thì tôi chả phải lo lắng gì, sự can trường của nó kéo tôi lên như thể tôi cũng can trường như thế vậy. Những trận đập nhau lẻ tẻ trên sân bóng, tôi đập nhau nhiệt tình hễ có nó là đồng đội. Khi không có nó, tôi thường phải làm chân đàm phán. 

Thế mới thấy là cùng là con của ông già, cháu của ông nội, lại có thằng thế này thằng thế kia. Hay tại mẹ tôi, bằng cách nào đó, khi thằng em tôi còn chưa ra đời, khi bà còn cái chất của gái Hà Nội thời ấy, tình cảm của bà bằng cách nào đó đã làm cho tôi trở nên ủy mị. Tôi không bao giờ biết được.

***

Vợ tôi không ưa em tôi, và ngược lại. Nhưng hai người ấy đối xử với nhau ok, là vì tôi. (Mẹ tôi và vợ tôi cũng ở tình trạng ấy, nhưng đó lại là đề tài khác).

Tôi có một thói quen, hễ đi đường, xa hay gần, đều cắm tai phone nghe nhạc. Trước thì tôi bao giờ cũng có cái ipod trong túi quần. Dạo này chuyển qua dùng smartphone của Samsung, nghe nhạc tốt, tôi không dùng đến ipod nữa. Thằng em hỏi mượn nhưng tôi thoái thác một số lần.

Cái Ipod đó, tôi mua 2 triệu second hand cách đây 5 năm, hồi đó là một khoản tiền lớn của tôi. Tôi dùng được vài ngày thì đến lúc thằng em tôi rời nhà đi Trung Quốc. Tiễn nó ra ga, khi nó lên tàu, tôi thương nó quá bèn đưa nó cái Ipod ấy để nó nghe trong lúc xa nhà. Máy nghe nhạc là thứ mà tôi có thể so sánh với thanh kiếm của hiệp khách trong truyện trưởng. Vợ tôi biết điều đó.

Khi nó trở về trong thất bại, vẫn giữ cái Ipod, tôi lấy lại vì nó không dùng tới mấy, tôi lấy lại và dùng cho tới gần đây. Vợ trách tôi, anh thích món đồ ấy như thế, mà cũng đem cho em trai, rồi nó quăng quật có coi ra gì, giờ lại đòi lấy lại, em không đồng ý đâu. Vợ cứ thương tôi bảo rằng cái gì anh cũng nghĩ đến bố mẹ với em trai, mà họ chẳng bao giờ thật sự hỏi đến anh đang sống thế nào. Tôi cũng gật gù, quả tình tôi quý cái món đồ ấy lắm, dù là bây giờ thì nó không đáng giá gì cả. Đáng giá là lúc mà nó đáng giá về cả vật chất và tinh thần với tôi, có thể nói là tài sản duy nhất của tôi lúc đó, thì tôi đã đưa nó cho em tôi, và nó giữ gìn rồi đưa lại cho tôi, cả máy cả vỏ và cả những bản nhạc trong đó. Tôi biết vì cái Ipod ấy là tôi cho nó, nên nó mới giữ được vậy, trong khi sau chuyến đi, trở về, mọi thứ nó đều đánh mất, kể cả mong muốn của nó trước khi đi, kể cả cây đàn của nó, kể cả đàn bà của nó.

Bây giờ thì cái Ipod vẫn để trên giá sách của tôi. Tôi không dùng đến, cũng không đưa lại cho thằng em. Cái Ipod lỗi thời và nhỏ nhoi đó đã thành một kỷ vật. Thành một biểu tượng.

***

Tình yêu không thể nào mà rành rọt và định lượng lập kế hoạch được. Không thể lập kế hoạch là sẽ yêu ai đó từng nào.

Tôi thấy ông già tôi đã thành một người già thật sự. Ông ấy cần tôi. Tôi ước chừng chỉ có bảy – mười năm để tôi báo hiếu. Nhưng không thể năm này dành cho ông già, năm kia dành cho bà già, lúc này dành cho vợ lúc khác cho con.

Thực ra tôi biết rằng tôi đang tự coi mình là quan trọng, là trung tâm của vũ trụ, đâu ai cần tôi phải thế. Vấn đề là giữa những mối bâng khuâng này, tôi không đoán định được. Tôi không có niềm tin sắt đá rằng tôi là đúng, đéo care kẻ khác, như cách của ông già tôi.

Năm tháng nào rồi cũng qua đi, từng ngày từng giờ một. Kệ mẹ nó thì nó cũng qua, mà không kệ mẹ nó thì nó cũng qua.

Nhưng tôi luôn bị xung đột, tiếng tây trong máy tính gọi là conflic. Vợ, con, bố mẹ, bố mẹ vợ, anh em, anh em vợ, bạn bè, bọn em út, sếp, đồng nghiệp… Ai cũng có những conflic ấy, nhưng như tôi thì tôi không điều chế được. Tôi không có một công thức tốt, tôi quá cảm tính, tôi muốn nhiều quá.

***

Tôi có một cuốn sổ tay, là blog đầu tiên của tôi, là những thứ đầu tiên tôi viết ra, một cuốn sổ tay năm 18 – 19 tuổi, hiện giờ nó vẫn đang nằm trên giá sách. Tôi không bao giờ giở ra đọc lại vì nó sến và nó buồn cười. Tôi không đọc lại vì tôi thuộc nó.

Đã bao năm nay, tôi viết nhiều trên mạng, trên blog, email… nhưng cũng vẫn là cuốn sổ ấy. Tôi yêu quá nhiều và cái tôi của tôi vì thế mà quá lớn. Ai cũng bảo rằng tôi ích kỷ, nếu đủ thân với tôi. Bố tôi, mẹ tôi, những người phụ nữ từng yêu tôi, vợ tôi, em tôi, các bạn tôi, và sau này sẽ là các con tôi… Mỗi một người trong số họ, dù cách này hay cách khác, đều để lại dấu ấn. Cái tôi mà tôi có hôm nay, không nguyên sơ là tôi, như cách mà ông già và em trai tôi giữ được, mà là tổng hòa của những người xung quanh ấy.

Và vì thế, ai cũng cảm thấy không đủ, ai cũng chê trách và tôi là kẻ ích kỷ.

Và vì thế, ước mơ của tôi mới là, một mình chạy xe xuyên chỗ này hoặc chỗ nọ không quan trọng, và một mình một chỗ ngồi viết.

Vậy nói cho đúng, ước mơ của tôi là được một mình, ước mơ một ngày nào đó đủ điều kiện và dũng khí để một mình. 

***

Tôi không ước mơ tiền bạc danh vị. Tôi không ước mơ kiến thức. Tôi không ước mơ làm người tốt. Tôi chỉ ước mơ một mình đi đâu đấy. Một mình, rũ được hết, đi đâu đấy, không quan trọng bất cứ điều gì,… nghe đã thấy kinh rồi, đời này không làm nổi. Vậy mới là ước mơ sâu sắc của tôi.

Hay đúng ra ước mơ của tôi là tôi không tồn tại?

***

Tôi không biết nữa. Nếu vợ tôi ở nhà thì nàng sẽ không để tôi ngồi lảm nhảm đến giờ này.

Nàng sẽ thức giấc và ra bảo rằng, anh ơi muộn rồi sao còn ngồi thế, vào đi ngủ đi. Rồi tôi sẽ nằm xuống bên cạnh nàng, mỗi đứa một ý nghĩ sao biết được, chúng tôi sẽ nắm tay nhau để chìm vào giấc ngủ. Chúng tôi thường trêu nhau rằng sao mình không giống như trên phim, không ôm lấy nhau để ngủ, mà mỗi đứa nằm thẳng cẳng, chỉ nắm tay nhau.

Vợ không có nhà, tôi ngủ sớm rồi thức dậy giữa đêm rồi ngồi đến giờ này lảm nhảm, không có cô ấy nắm tay tôi khi tôi trở vào giường. Tôi không tin là ngày mai tôi làm tốt các việc.

Sống và theo đuổi

Title nghe có vẻ kinh vậy, nhưng mà nó cũng là việc của mỗi người thôi. Sống mỗi ngày trong đời mình và theo đuổi điều gì đó.

***

Tôi có một chuyện vui, thực tình là rất vui, vui vì một thành công của người khác.

Tôi có một cô bạn, gặp nhau trên mạng, trên chat room từ cái thời nguyên thủy của internet VN. Chúng tôi có một số niềm đam mê chung để chia sẻ với nhau, và từ đó rất yêu quý nhau. Nhưng cuộc sống thì không có gì liên quan đến nhau cả, bẵng đi cả mười năm từ khi hai mươi tới nay hơn ba mươi chỉ thỉnh thoảng nhớ đến nhau và theo dõi nhau trên mạng là chính. Gần đây có duyên có việc để gặp nhau và nói chuyện nhiều với nhau.

Hôm rồi tôi đến làm khán giả nghe cô ấy hát một chương trình chính thức, cô ấy rũ bỏ cái tâm trạng của người hát nghiệp dư để bắt đầu con đường chuyên nghiệp. Một buổi diễn thành công. Tôi rất hạnh phúc khi nhìn thấy cô ấy trên sân khấu như vậy. Là một người bạn tôi hiểu cô ấy đã phải vượt qua những gì.

Nhưng có lẽ trái ngược với hầu hết các khán giả, tôi không thích buổi diễn ấy. Tôi muốn đòi hỏi ở cô ấy nhiều hơn nữa. Tôi đã viết một cái email để chúc mừng và để nói những gì mà tôi không thích. Thật vui vì cô ấy đã lắng nghe.

Thành ra tôi có hai niềm vui. Một là vui khi được thấy bạn mình làm được điều cô ấy muốn, tôi tự hào vì được người đó coi là bạn. Hai là vui vì bạn ấy lắng nghe những phê bình của tôi, như thể là đồng ý cho tôi có quyền được tham gia đôi chút vào con đường còn nhiều chông gai mà bạn ấy tiếp tục đi.

***

Niềm vui thứ hai là hôm nay tôi nhận được điện thoại của một thằng bạn. Nó khoe là mới lại được cất nhắc lên vị trí cao hơn, chia sẻ với tôi. Tôi thấy vui vẻ vì thằng đó vẫn là cái thằng đó. Mọi chuyện với nó cứ nhẹ như không.

Thằng đó làm mọi việc đều nhẹ nhàng, dường như không bao giờ nó cố gắng gì cả. Dù có những lúc nó vất vả, tôi chỉ đoán thôi khi thấy nó gầy sọp đi, chứ lúc nào nó cũng cười tươi vô tư.

Nó là điển hình của một người đàn ông hiền hòa, mạnh mẽ và trong sáng, vô cùng trong sáng.

***

Một thằng bạn khác của tôi hôm nay post cái ảnh lên facebook. Hắn đứng ở chân cầu thang, mắt ngước lên, cũng trong sáng nhưng hơi buồn.

Nó lang thang bên Pháp gần mười năm, năm ngoái mới trở về, tới giờ chưa kiếm được việc làm. Có thể có nhiều lý do khiến nó chưa kiếm được việc làm mong muốn, nhưng lý do thiếu năng lực chắc là lý do không đúng. Một thằng có thể sống một mình trong từng ấy năm ở xa, không có nền tảng kinh tế ở gia đình chu cấp và không phải là dân ăn học nghiêm trang từ bé, mà tồn tại được và giắt đít mảnh bẳng không phải mua, thì không phải là không năng lực. Chỉ là năng lực nào và ai biết để cần nó.

Tôi bảo nó, tại sao mày lại về. Là vì bố tao. Tại sao mày không thử đi xa hơn tí vào miền trung miền nam kiếm việc chắc nhiều việc cho mày hơn. Trưa và chiều tao phải nấu cơm cho bố tao. Tại sao không để bố đi ăn cơm bụi hoặc thuê osin. Nếu có thể thế tao đã không về đây.

Tôi bảo nó, theo tao ấy, mày làm xã hội đen là hợp nhất, mày giỏi món đó, chiến tích và máu mặt của mày hồi xưa đã như thế, giờ mày vẫn có thể trừng mắt lên là thằng khác tè mẹ ra quần được. Đầy thằng gọi tao đi làm, nhưng tao về nhà không phải để làm việc như thế.

Thôi, theo tao mày nên chỉnh sửa cái đầu tiên, là bỏ nước hoa đi. Đây là VN có phải Pháp nhà mày đéo đâu. Uống bia với nhau đéo gì toàn mùi nước hoa.

Nó bỏ nước hoa, đã hai tháng, vẫn chưa kiếm được việc làm. Gần đây vẻ như nó cho rằng mấy thằng bạn cũ này thằng nào cũng hơn nó cả, nó chẳng là gì, nó tự ti hơn, và nó bảo tao vẫn đang đi kiếm việc, như người mù đeo kính đen đi trong đường hầm mất điện.

Bây giờ mỗi ngày của nó, vẫn là nấu cơm cho bố ăn mỗi trưa mỗi chiều, và đi kiếm việc làm. Có thể nó thích nghi hơi chậm ở điểm nào đó. Nhưng nó vẫn đang sống và theo đuổi một điều đơn giản, công việc năm triệu một tháng. Đéo đi làm xã hội đen, tao sẽ làm việc mà người ta cấp bằng cho tao.

***

Chiều nay chủ nhật, vợ chồng tôi ra công trường. Đó là công việc của vợ tôi và tôi thì cũng gắng sức giúp cô ấy những gì có thể. Ở cơ quan thì tôi mẫn cán làm việc cho những ông sếp của tôi và ra lệnh cho nhân viên của tôi, việc của vợ thì tôi mẫn cán làm theo nàng và ra lệnh cho những nhân viên của nàng, việc nhà thì tôi tuân lệnh nàng và thỉnh thoảng ra lệnh cho bà giúp việc. Nói tóm lại là tôi vô cùng bận bịu với vai trò người trợ giúp và tôi chỉ có tiếng nói quyết định khi tôi ra sân bóng, ở đó tôi làm captain, quyền uy vô đối. Tôi bảo vợ là đi đá bóng là anh sung sướng nhất.

Đến công trường thì ngó nghiêng công việc, chả có gì lớn. Tôi chỉ để ý ông bảo vệ. Tôi thấy ông ấy vui vì làm việc. Ông ấy là chồng của bà giúp việc nhà tôi, vợ tôi thuê ông ấy làm ngắn hạn cho công trình này.

Hồi khi tôi mới thuê bà giúp việc này, đúng ra là vợ tôi thuê, thì ông ấy có đến và uống bia ăn cơm với tôi. Một cuộc đời cũng khá sóng gió. Từng là buôn bán giàu có trong huyện, rồi thế nào đó bị công an bắt vì một vụ buôn lậu con gì hay cây gì đó trong rừng. Từ đó sa sút. Ông bảo “Chú nghĩ tại chú bất tài nên mới thế, từ đó trở đi chú làm việc gì cũng không được nữa, cứ sút dần đi, đến giờ phải để vợ đi làm giúp việc kiếm tiền cho con học”.

Ông ấy ở nhà bán lá thuốc gì đó chữa bệnh gì đó, nuôi đứa con gái nhỏ mới học lớp ba. Bà vợ thì lên làm cho nhà tôi, tháng hai triệu, chu cấp cho thằng con lớn đang học đại học ngân hàng. Thằng con thì nhất định đòi bỏ ký túc xá, ra ở nhà thuê, đòi mua máy tính xách tay để học. Tôi bảo, thằng nào cũng bảo máy tính để học, thực tế chỉ để chơi để có cho bằng bạn bè là chính, tiền ấy nên bắt nó đi học tiếng Anh thì hơn. Ông ấy bảo, chú cũng không biết, nhưng mình dốt nát rồi, cho con đi học nó bảo cần để học, biết làm sao, về cũng phải vay mượn cho nó thôi. Tầm này thằng con cũng đã ra ở nhà thuê với chúng bạn cho tự do, máy tính chả biết đã mua chưa.

Tôi nhìn ông ấy ở công trường, thấy ông ấy vui và tự tin. Mong ước của ông bà ấy thật đơn giản, kiếm thêm được tiền lo cho con cái. Mong muốn đơn giản và cái gọi là ước mơ chắc chỉ là thằng con học được ra trường kiếm được việc làm. Đứa bé gái nhỏ mới lớp ba thì ở với ông bà nội ngày đêm mong chờ gặp mẹ. Mẹ nó thì đang bế con gái của tôi.

***

Chúng tôi thì cũng vất vả. Vợ chồng tôi nhìn quanh bạn bè, chả thấy giàu có hơn được ai, may hơn được ông bạn đi Pháp về đang thất nghiệp và một ông bạn mà tiên sư nó tự nhiên bị ẩm IC.

Thôi thì cố gắng làm tốt việc của mình mỗi ngày và cố gắng giữ lấy ước mơ của mình. Sống và theo đuổi, cũng chỉ có vậy thôi. Tôi cảm thấy mình hạnh phúc và hoành tráng, vì mỗi ngày tôi đều sống như thế, từ năm tôi rời nhà cha mẹ để đi.

Dường như những gì long lanh nhất đều là những thứ bình dị.